Բրուցելոզը (Brucellosis) խրոնիկ ընթացքով ինֆեկցիոն հիվանդություն է, որը դրսևորվում է վիժումներով, ընկերքի պահումով, էնդոմետրիտներով և կենդանիների վերարտադրական կարողությունների խանգարումներով: Հայտնի են բրուցելլաների 6 տեսակ:
Հիվանդության հարուցիչները՝ բրուցելլա (Brucella) խմբի մանրէները, որոնք լինում են վեց տեսակի՝ մելիտենսիս (melitensis՝ գառի և այծի), աբորտուս (abortus՝ խոշոր եղջերավոր կենդանիների), սուիս (suis՝ խոզի), օվիս (ovis՝ ոչխարի), կանիս (kanis՝ շան) և նեոտոմա (neotoma՝ թփուտային առնետի):
Բրուցելլա խմբի մանրէները կայուն չեն բարձր ջերմաստիճանի նկատմամբ: Հեղուկ միջավայրում՝ +600C ջերմաստիճանային պայմաններում դրանք ոչնչանում են 30 րոպեում, +80-850C ջերմաստիճանային պայմաններում՝ 5 րոպեում, +85-900C ջերմաստիճանային պայմաններում՝ 20 վայրկյանում, իսկ եռացնելիս՝ անմիջապես:
Բրուցելոզ հիվանդությունն ախտորոշվում է համաճարակաբանական և լաբորատոր պարտադիր հետազոտությունների դրական արդյունքների հիման վրա: Լաբորատոր ախտորոշման համար օգտագործվում են շիճուկաբանական մեթոդներ՝ փորձանոթի մեջ ագլյուտինացիայի ռեակցիա (ԱՌ), կոմպլեմենտի կապման ռեակցիա (ԿԿՌ), կոմպլեմենտի երկարատև կապման ռեակցիա (ԿԵԿՊ), օղակաձև փորձ կաթի հետ և ալերգիկ փորձ:
Բրուցելոզի դեմ պայքարն իրականացվում է հետևյալ եղանակներով՝
1) անապահով և վարակման տեսակետից վտանգված տնտեսություններում կենդանիների գլխաքանակի պարբերական լաբորատոր ախտորոշիչ հետազոտությունների իրականացում, հիվանդ կենդանիների հայտնաբերում և հիվանդ կենդանիների սանիտարական սպանդ.
2) անապահով տնտեսության հիվանդ կենդանիների փոխարինում առողջ կենդանիներով՝ հիվանդ կենդանիների միանգամից սանիտարական սպանդով, երբ անասնապահական տնտեսության կամ տարածքի հիվանդ գլխաքանակի առողջացումը տնտեսական և համաճարակաբանական տեսակետից արդյունավետ և ձեռնտու չէ.
3) արտաքին միջավայրում հիվանդության հարուցչի դեմ պայքարի՝ կրծողազերծման, միջատազերծման և ախտահանման պարբերաբար կատարվող միջոցառումներ.
4) հիվանդության վերջին դեպքից՝ ախտորոշումից և սանիտարական սպանդից հետո անասնաբուժասանիտարական համալիր միջոցառումների իրականացում, որը կրծողազերծման, միջատազերծման, ախտահանման ընթացիկ միջոցառումներից բացի՝ ներառում է անասնապահական շինությունների և տարածքների կոսմետիկ վերանորոգում, անասնապահական գույքի և միջոցների ոչնչացում կամ վնասազերծում, վերջնական ախտահանություն՝ ախտահանության սանիտարական գնահատման դրական արդյունքով (ախտահանությունից հետո արտաքին միջավայրից վերցված քսուքների մանրէաբանական հետազոտությամբ մանրէների բացակայություն), և կազմակերպատնտեսական միջոցառումների իրականացում: